WEDO: 15η Ιουνίου: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ

Εθνική Συμμαχία για την Ευημερία και την

Αξιοπρέπεια των Ατόμων Μεγαλύτερης Ηλικίας

 

                        

                                                                                                                                                         Αθήνα, 20 Ιουνίου 2013

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

15η Ιουνίου:  ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ

ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ

 

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης των Ηλικιωμένων καθιερώθηκε με πρωτοβουλία του Διεθνούς Δικτύου για την Παρεμπόδιση της Κακοποίησης των Ηλικιωμένων (INPEA) και υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ και την ΠΟΥ.

Η 15η Ιουνίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Κακοποίησης των Ηλικιωμένων, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το παγκόσμιο κοινό, όσον αφορά στην κακομεταχείριση που υφίστανται οι ηλικιωμένοι ακόμη και μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, από ανθρώπους της οικογένειάς τους ή ανθρώπους υπεύθυνους για τη φροντίδα τους γενικότερα.

Η κακοποίηση ηλικιωμένων ατόμων αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο σαν μείζον κοινωνικό πρόβλημα. Αυτό το πρόβλημα είναι πιθανόν να αυξηθεί περαιτέρω στην Ευρώπη, δεδομένης της ταχείας γήρανσης του πληθυσμού των κρατών μελών. Σε διεθνές επίπεδο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, καθώς και οι εργαζόμενοι του τομέα, έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους για το πρόβλημα και έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους για να κατανοήσουν καλύτερα το φαινόμενο της κακομεταχείρισης των ηλικιωμένων, καθώς και των μεθόδων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της (WHO, 2011 )

H Εθνική Συμμαχία WeDo* (Wellbeing and Dignity for Older People – Ευημερία και Αξιοπρέπεια των Ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας) απαρτίζεται από φορείς που ασχολούνται με θέματα σχετικά με τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (αναλυτική λίστα στο τέλος) και έχει σαν σκοπό την ανάπτυξη και την εφαρμογή στρατηγικών και πολιτικών προτάσεων που θα διασφαλίζουν την καλύτερη ποιότητα ζωής των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στη χώρα μας.

Αρχίζοντας το 2011, η Συμμαχία αυτή συμμετείχε με προτάσεις και καλές πρακτικές από τη χώρα μας στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Οδηγού για την Ευημερία και Αξιοπρέπεια των ηλικιωμένων.  Μέσα σε αυτόν τον Οδηγό μπορεί κανείς να βρει καλές πρακτικές από διάφορες χώρες της Ευρώπης για την καταπολέμηση της Κακοποίησης, τη βελτίωση της φροντίδας (ιδρυματικής ή κατ΄ οίκον), την ενεργό συμμετοχή ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας με σκοπό την ευαισθητοποίηση και τον προσανατολισμό των υπηρεσιών και των φορέων προς το σεβασμό και την αναγνώριση των ηλικιωμένων ως ενεργών και συμμετεχόντων μελών της κοινωνίας.
Η έκθεση του Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας/ Europe) τον Ιούλιο του 2011 έδειξε ότι κάθε χρόνο, 2,7 % (4 εκατομμύρια) του συνόλου των ατόμων άνω των 60 ετών βιώνουν σωματική κακοποίηση, το 19,4% (29 εκατομμύρια) βιώνουν ψυχολογική κακοποίηση, το 3,8% (6 εκατομμύρια) βιώνουν οικονομική εκμετάλλευση και τέλος το 0,7% (1 εκατομμύριο) βιώνουν σεξουαλική κακοποίηση (WHO, 2011 ). Η κακοποίηση ατόμων τρίτης και τέταρτης ηλικίας οδηγεί σε κατ’ εκτίμηση 2500 (30%) ετησίως ανθρωποκτονίες, οι περισσότερες από τις οποίες διαπράττονται, από μέλη της οικογένειας του θύματος. Οι πληροφορίες για τα περιστατικά κακομεταχείρισης ηλικιωμένων που οδηγούν ή όχι σε θάνατο είναι περιορισμένες, αφού εκλείπουν από βάσεις δεδομένων κρατικών φορέων των χωρών της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας.

Σύμφωνα με την έρευνα ABUEL (Abuse and Health Among Elderly People)  για τη διετία 2008 – 2010, στην Ελλάδα, οι ηλικιωμένοι – θύματα κακοποίησης ήταν 126.111 άτομα. Τα περιστατικά αναλύονται ως εξής:

l  13.2% ψυχολογική κακοποίηση

l  3.5% σωματική κακοποίηση(4.7% 80-84 ετών)

l  3.9% οικονομική εκμετάλλευση (7.9% 80-84)

l  1.5% σεξουαλική κακοποίηση (2.3% γυναίκες)

l  3.1% εγκατάλειψη (8.9% 80-84 ετών)

l  1.1% τραυματισμοί

Αξίζει να σημειωθεί, ότι στους πρώτους 25 μήνες λειτουργίας της (12.04.11 – 31.05.13) η Εθνική Γραμμή SOS 10-65 δέχθηκε 333 κλήσεις για καταγγελίες κακοποίησης ηλικιωμένων.

Σύμφωνα με έρευνα των συνεργατών του Γραφείου Τύπου της ΜΚΟ ΓΡΑΜΜΗ ΖΩΗΣ, από τα δημοσιοποιημένα περιστατικά κακοποίησης ηλικιωμένων, προκύπτουν για την τετραετία 2010 – 2013 (μέχρι σήμερα) τα εξής στοιχεία, τα οποία δεν είναι βέβαια απόλυτα, αλλά δίνουν μια εικόνα μεγέθους του προβλήματος:

 

-      16 ηλικιωμένοι, δολοφονήθηκαν

-      259 ηλικιωμένοι, έπεσαν θύματα βιαιοπραγίας

-      5 ηλικιωμένες, έπεσαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης

-      142 ηλικιωμένοι, έπεσαν θύματα οικονομικής κακοποίησης

 

Η Κακοποίηση Ηλικιωμένων, μπορεί να λάβει τη μορφή

· Σωματικής βίας: Αναφέρεται σε περιστατικά όπου κάποιος προκαλεί σωματικό πόνο ή τραυματισμό, που οδηγεί σε σωματική βλάβη ή επιδείνωση της υγείας, πχ με χτύπημα, σπρώξιμο, συμπίεση, αρπάζοντας ή σύροντας.

· Ψυχολογική βία: Ο ηλικιωμένος εσκεμμένα υποβάλλεται σε ψυχολογική καταπίεση ή φόβο, πχ. με φωνές, απειλές, ταπείνωση, έλεγχο.

· Θρησκευτικής, πνευματικής βίας: Όπου μπορεί κάποιος να εκμεταλλεύεται έναν ηλικιωμένο ή σκόπιμα να παραβιάζει τη βασική του ασφάλεια. Πνευματική βία ισοδυναμεί με ψυχολογική βία.  

· Σεξουαλική κατάχρηση: Αναφέρεται σε κάθε είδους σεξουαλική πράξη ή την απόπειρα για σεξουαλική πράξη, για βιασμό ή εξαναγκασμό σε σεξουαλική επαφή. Μπορεί να πάρει τη μορφή της σεξουαλικής υποταγής, της καταπίεσης, της παρενόχλησης ή της παραβίασης.

· Οικονομική εκμετάλλευση: Αναφέρεται στη χρήση, την πώληση ή τη διάθεση, παράνομα και σε αντίθεση με τις ορθές πρακτικές, των οικονομικών ή άλλων περιουσιακών στοιχείων του ηλικιωμένου από άλλο πρόσωπο. Η οικονομική εκμετάλλευση μπορεί να γίνεται μέσω εκβιασμού, ή της απόσπασης των οικονομικών ή άλλων περιουσιακών στοιχείων με την απειλή βίας, με την απειλή παρακράτησης της θεραπείας, εγκατάλειψης ή  απόρριψης.

· Αμέλεια φροντίδας ή βοήθειας: Μπορεί να είναι ηθελημένη άρνηση παροχής θεραπείας ή της ευθύνης της φροντίδας για ένα άτομο που χρειάζονται βοήθεια, η οποία οδηγεί σε σωματική οδύνη. Μπορεί επίσης να αναφέρεται σε ακούσια (παθητική) παραμέληση της θεραπείας.

· Περιορισμός ή παραβίαση των δικαιωμάτων: Μπορεί να είναι η προσβλητική χρήση του λόγου ή η λήψη υπερβολικών μέτρων προστασίας που προσβάλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Μπορεί επίσης να αναφέρεται στην άρνηση θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος της γνώμης, επιλογών ή της ιδιωτικής ζωής, στον περιορισμό της ελευθερίας, στον αποκλεισμό ή την απαγόρευση της πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες, για παράδειγμα, η άρνηση για ιατρικές υπηρεσίες και φροντίδα στο σπίτι.

Στην πράξη, καταστάσεις κακοποίησης και βίας προκαλούν μια ποικιλία των μορφών αυτών των δύο φαινομένων. Περιστατικά ψυχολογικής και ακόμα και σωματικής βίας συνδέονται συχνά με οικονομική εκμετάλλευση. Παραμέληση της θεραπείας συχνά προκαλεί ψυχολογική και σωματική ταλαιπωρία. Σεξουαλική βία πάντοτε είναι σύμφωνη με τα χαρακτηριστικά της ψυχολογικής και σωματικής βίας.

 Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Η ηλικία και η ανάγκη υποστήριξης δεν μπορούν ποτέ να είναι η αφορμή για επιβολή περιορισμών, αφαίρεσης ανθρώπινων δικαιωμάτων και αρχών ελευθερίας του ατόμου που ορίζονται από ένα δημοκρατικό σύνταγμα. Το προχωρημένο της ηλικίας σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπει στέρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά τα ηλικιωμένα άτομα θα πρέπει να συνεχίσουν να ζουν και να αντιμετωπίζονται ίσα με τα υπόλοιπα μέλη μιας κοινωνίας και να προστατεύουν πάντα το απαράβατο δικαίωμά τους να απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους.

Οποιαδήποτε  και  αν  είναι  η μορφή  κακοποίησης, είναι   σημαντικό  να θυμόμαστε  ότι δεν θα πρέπει  να αφήνουμε  τα περιθώρια  να συμβαίνει  και θα πρέπει  να την  σταματάμε  με κάθε  τρόπο.  

Ο φόβος και ο τρόμος είναι οι χειρότεροι σύμβουλοι. Η σωστή ενημέρωση είναι αυτή που θα μας καθοδηγήσει στο πώς να αντιδράσουμε!

Ο Ηλικιωμένος πρέπει να καταλάβει ότι δεν είναι ανάγκη να δεχθεί την κακοποίηση και τη βία. Το πιο σημαντικό πράγμα είναι να μιλήσει με κάποιον που εμπιστεύεται. Μαζί, μπορεί να ανακαλύψουν νέα μέσα για την επίλυση της κατάστασης. Επαγγελματική βοήθεια είναι διαθέσιμη από τις τοπικές κοινωνικές υπηρεσίες, κοινωνικούς λειτουργούς, Κέντρα Υγείας, και την ΕΛ.ΑΣ. Οργανώσεις και ενώσεις που επικεντρώνονται στην προσπάθεια για την καταπολέμηση της βίας και για τα ειδικά θέματα των ηλικιωμένων επίσης παρέχουν βοήθεια, υποστήριξη και καθοδήγηση. Η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS για ηλικιωμένους 1065 είναι διαθέσιμη 24 ώρες το 24ωρο για περιπτώσεις κακοποίησης ηλικιωμένων και για καταστάσεις που αφορούν την απειλή ή κίνδυνο για τη ζωή, υγεία, περιουσία ή το περιβάλλον τους.

Πρέπει  συνεχώς  να φροντίζουμε να υπενθυμίζουμε στους Ηλικιωμένους ότι δεν είναι μόνοι τους και ότι ανά  πάσα  στιγμή  μπορούν  να έχουν  την βοήθεια που χρειάζονται.

 Άτομα που είναι  κοντά σε ηλικιωμένο  που δέχεται κακοποίηση,  πιθανά  να νιώσουν ότι κάτι  δεν πάει καλά  ή να έχουν παρατηρήσει  κάποιες αλλαγές στον ηλικιωμένο:

 1.Αλλαγές στην  συμπεριφορά του ηλικιωμένου όπως θλιμμένος, θυμωμένος ή  μελαγχολικός.

 2. Αλλαγές  στην εμφάνιση,  όπως το να φοράει  τα ίδια  ρούχα  και να μην  πλένεται.

 3. Αλλαγές  στον τρόπο ζωής, καθημερινά ή κατά περίσταση, να αρνείται πια να  βγαίνει έξω,  να μην καλοδέχεται επισκέπτες  ή να  ισχυρίζεται  ότι δεν αντέχει πια να κάνει πράγματα που έκανε πριν.

 4. Τραυματισμοί,  οι  οποίοι εμφανίζονται συχνά, όπως μελανιασμένα μάτια, μελανιές σε άλλα σημεία του σώματος  ή σημάδια από μαχαίρι ή άλλο αιχμηρό αντικείμενο.

 5. Αδικαιολόγητη ή ασυνήθιστη δυσκολία στα οικονομικά του, όπως απλήρωτοι  λογαριασμοί ή  άλλα χρέη.

 6. Υπερβολικά ανήσυχη αντίδραση σε οτιδήποτε φυσιολογικό  και συνηθισμένο.

 7. Αναζήτηση της προσοχής  πολλών ανθρώπων,  σημάδι ότι ο ηλικιωμένος  νιώθει περισσότερο ασφαλής  όταν έχει άλλους ανθρώπους  γύρω του.

 8. Σημάδια φόβου, όταν  κάποιο συγκεκριμένο άτομο  εισέρχεται στο δωμάτιο που  βρίσκεται  ο ηλικιωμένος.

 9. Εμφανή σημάδια έλλειψης σωστής σίτισης, όπως απώλεια  βάρους.

Σε περίπτωση που κάποιος αντιληφθεί ότι  κάποιος  γνωστός του ηλικιωμένος  παρουσιάζει κάποια από τα παραπάνω σημάδια, πρέπει να τον πλησιάσει και να τον βοηθήσει να καταφέρει να ανοιχθεί και να πει το πρόβλημά του, ώστε να του παρασχεθεί βοήθεια. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αγνοηθούν τα σημάδια που βλέπει κάποιος.

 Πρέπει να ξέρουμε ότι για πολλούς ανθρώπους   που βιώνουν κακοποίηση  μπορεί να  χρειαστεί  πολύς χρόνος, μέχρι να βρουν το κουράγιο  να ανοιχτούν και να ζητήσουν  βοήθεια.

 

Γενικές υποδείξεις ασφαλείας για τους ηλικιωμένους:

 

· Να διατηρείτε τακτικές επαφές με φίλους, συγγενείς και γνωστούς. Ενημερώστε τους για τις κινήσεις σας και το ημερήσιο πρόγραμμά σας.  

· Να γνωρίζετε τους γείτονές σας και να επιλέξετε έναν από αυτούς που μπορείτε να εμπιστευθείτε για τη στιγμή που θα χρειαστείτε βοήθεια. Αποφασίστε σχετικά με κάποια αμοιβαία κατανοητά σημάδια που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να επικοινωνείτε μαζί τους, σε περίπτωση που δεν

είστε σε θέση να χρησιμοποιήσετε το τηλέφωνο (για παράδειγμα, η θέση της κουρτίνας, δαχτυλίδια στο κουδούνι, κλπ.).

· Αποφύγετε να μένετε μόνοι με έναν συγγενή που απειλεί, εκβιάζει, συμπεριφέρεται επιθετικά ή βίαια ή απαιτεί χρήματα.

· Μην κρατάτε στο σπίτι αντικείμενα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν όπλο από έναν επιτιθέμενο (για παράδειγμα, βαριά αγγεία, φιάλες, ψαλίδια, μαχαίρια).

· Φορέστε συναγερμό (Κόκκινο Κουμπί), αν φοβόσαστε πράξεις βίας στο σπίτι σας.

· Να έχετε διαδρομές διαφυγής έτοιμες για την περίπτωση που πρέπει να αφήσετε το σπίτι σας γρήγορα κάτω από την απειλή βίας.

· Μην διστάσετε να ξεφύγετε από μια κατάσταση όπου αισθάνεστε απειλούμενοι.

· Πάντα να έχετε το κινητό σας τηλέφωνο κοντά στο χέρι σας.

· Έχετε έτοιμη μια μικρή τσάντα κοντά στην κύρια πόρτα του σπιτιού που περιέχει το κλειδί για το σπίτι σας, ένα μικρό χρηματικό ποσό, φαρμακευτική αγωγή για να διαρκέσει λίγες μέρες, μια αλλαγή του ιματισμού και τα είδη προσωπικής υγιεινής, για την περίπτωση που χρειαστεί να αφήσετε το σπίτι γρήγορα κάτω από την απειλή βίας.

· Να ενημερώνετε πάντα κάποιον για πράγματα που έχουν συμβεί, τους φόβους και τους προβληματισμούς σας.

· Πάντα θυμηθείτε να κοιτάξετε μέσα από το ματάκι ασφαλείας όταν χτυπάει το κουδούνι: αν δε γνωρίζετε αυτόν που χτυπάει το κουδούνι, μην ανοίξετε την πόρτα. Μπορείτε να ρωτήσετε το λόγο της επίσκεψης χωρίς το άνοιγμα της πόρτας.

· Εργαζόμενοι από την εθελοντική φιλική επίσκεψη, Δημοτική κοινωνική εργασία, υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ή η εκκλησία ποτέ δεν θα σας επισκεφθεί χωρίς να έχει προηγουμένως ραντεβού. Ζητήστε από το άτομο που επιθυμεί να μπει στο σπίτι σας έναν αριθμό τηλεφώνου, ώστε να μπορέσετε να επιβεβαιώσετε, πριν να επιτρέψετε την είσοδο.

· Μην αφήνετε το κλειδί σας σε μια γλάστρα, κάτω από το πατάκι της πόρτας, ή οπουδήποτε αλλού έξω από το σπίτι σας.

· Πάντα διπλοκλειδώστε την πόρτα σας όταν φεύγετε σπίτι.

· Μην αφήνετε και μην επιτρέπετε σε φίλους ή συγγενείς να σας αφήνουν μηνύματα στην πόρτα σας, διότι έτσι κάποιος καταλαβαίνει ότι το σπίτι είναι άδειο.

· Αν μένετε μόνοι, αφήστε το εξωτερικό φως ή/και εσωτερικά φώτα αναμμένα όταν φεύγετε από το σπίτι.

· Μπορείτε να αφήνετε το ραδιόφωνο ανοικτό όταν λείπετε.

· Μην κρατάτε τα μεγάλα ποσά των χρημάτων ή πολύτιμα αντικείμενα στο σπίτι.

· Μην κανονίζετε συναντήσεις με ξένους από το τηλέφωνο.

· Κρατήστε την τσάντα σας μπροστά σας, όταν περπατάτε στην πόλη.

· Ποτέ μη βάζετε τα χρήματά σας σε ένα σακίδιο, που κουβαλάτε στην πλάτη σας.

· Μη βάζετε χρήματα στην τσάντα σας, αν την έχετε στο καρότσι αγορών σας.

· Μη βγάζετε χρήματα σε κοινή θέα, όταν είστε στο δρόμο.

· Όταν εισάγετε τον αριθμό PIN για την πιστωτική σας κάρτα δώστε στο χέρι και το σώμα σας πάντα θέση τέτοια, ώστε να εμποδίζει τους άλλους να βλέπουν. 

Ας μην ξεχνάμε ότι οι περισσότερες από τις συμπεριφορές κακοποίησης ενός ηλικιωμένου ατόμου αποτελούν ποινικό αδίκημα και όποιος το αντιλαμβάνεται έχει υποχρέωση να το καταγγείλει. Τις περισσότερες φορές και ο θύτης χρήζει βοηθείας.

Είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των ανθρώπων να  ζουν  χωρίς τον φόβο  πιθανής  ή  υπαρκτής  κακοποίησης, παραμέλησης ή γενικότερα  εκμετάλλευσης. Όλοι  έχουμε το  δικαίωμα να νιώθουμε και  να ζούμε με ασφάλεια.

 

 

 

Για πληροφορίες:
Πελίνα Θεοδοσίου
Υπεύθυνη Τύπου και Επικοινωνίας ΜΚΟ ΓΡΑΜΜΗ ΖΩΗΣ
Τ: 210 6917125, 210 6990885
E-mail: communication@lifelinehellas.gr, pelinath@yahoo.gr
www.lifelinehellas.gr
http://www.facebook.com/group.php?gid=38809959733&ref=mf